Ağaç Baskı Nasıl Yapılır

Anadolu Genel Bütün Kurslar Hakkında Kısa Bilgi Veriyor

AĞAÇ BASKI
Ing. woodcut, veood engraving, Fr.gravüre sur bois, bo-is de fil, bois de bout, Alm.Holzschnitt. Bir “yüksek baskı” tekniği (ÖZGÜN BASKI). Sert ya da yumuşak dokulu bir ağaçtan enine (İng.ıvood engraving, Fr.bois de bout) ya da boyuna (İng.woodcut, Fr.bois de fil) kesilen bir blok üstüne oyularak hazırlanan desen kağıda basılır. Ağaç baskıda renkli basım elde etmek istendiğinde her renk için ayrı bir blok oyulur ve aynı kağıda üst üste basılır.

Boyuna ve enine ağaç baskı yöntemleri bazı örneklerde birbirlerinden ayırt edilemeyecek kadar benzerlik gösterdiğinden Fransızlar her ikisini de gravüre sur bois olarak adlandırmıştır.
Boyuna kesme yönteminde desen önce ağaç bloğun düzgün yüzeyi üstüne çizilir, sonra bu çizgiler bir bıçak ya da oluklu marangoz kalemiyle oyularak desenin kabarık olarak ortaya çıkması sağlanır. Yüksek kalan bölümlere mürekkep sürülerek baskı gerçekleştirilir, Tüm yumuşak ağaçlar bu tür oymaya elverişli olmakla birlikte en yaygın kullanılanla-n armut, kiraz ve çınardır. Bu tür agaç baskıların en tipik özelliği, ağacın doğasından ve oyma aletlerinin basitliğinden kaynaklanan yalınlık, kabalık ve çizgilerin sertliğidir.

Çizgiler ağaç blok üstüne keskin bir bıçakla lifleri boydan boya keserek güçlükle oyuldugundan köşelidir. Desense bu çalışma güçlüğünden ötürü genellikle basit tutulmuştur. Bu tür ağaç baskının ilk örnekleri MS 5.yy’da Ortadoğu’da ve ÇİN’de DOKUMA üstünde görülür. Kâğıt üstüne en erken uygulamaya ise MS 868’de Çin’de Jingang fing adıyla basılan Vacraççedika Sutra (Elmas Sutra) adlı BUDACI bir kitapta rastlanmıştır. Ağaç baskı. Batıda da ilk kez 14.yy başlarında dokuma üstüne uygulanmış, yüzyılın sonuna doğru kâğıdın üretilmesiyle 15.yy in başlarında Bavyera, Bohemya ve Avusturya’da oyun kartları, kitap resimleri ve dinsel resimler bu yöntemle basılmıştır.

Kısa sürede Hollanda ve İtalya’da da yaygınlık kazanan teknik, izleyen yüzyıl içinde halı bir gelişme göstermiş ve İö.yy’da DÜRER, CRANACH ve HOLBEIN gibi sanatçıların yapıtlarıyla altın çağını yaşamıştır. 17.yy’da da yaygın kullanımı olan bu teknik 18.yy’da daha kolay bir yöntem olan enine kesilmiş ağaç baskının geliştirilmesiyle gözden düşmüştür. Ancak 20.yy başlarında GAU-GUIN. MUNCH ve VALLOTTON ağacın yüzey niteliklerini zorlayarak çeşitli yöntemler uygulamış ve üst düzeyde baskılar elde etmişlerdir. Daha sonraları Fransa’da DERAIN ve DUFY, Almanya’daysa Die BRÜCKE sanatçılanndan KIRCHNER’le Der BLAUE REITER’den MARC, Dışavurumcu nitelikte (DIŞAVURUMCULUK) güçlü özgün baskılar üretmişlerdir.

Şimşir, gürgen, meşe ve karaağaç gibi sert ağaçların kullanılabildiği enine kesme yöntemindeyse çizim blok üstüne tığ kalemle oyulur. Bu yöntemde de oyulan çizgilere mürekkep sürülmez. Ancak ağacın sertliğinden ve lifleri kesme zorunluluğu olmadığından çizgiler daha yumuşak, sürekli ve kesin, desenlerse daha karmaşık ve hacimseldir. Dolayısıyla bu yöntemle daha doğalcı ve özgün çizime uygun örnekler üretilebilmektedir. Enine kesilmiş agaç baskının en önemli ustası İngiliz metal oyma sanatçısı Thomas Bevvick’tir (1755–1828). Sanatçı, History of British Birds (1797, 1804; İngiliz Kuşlarının Tarihi) adlı kitapta bu teknikle birçok kuş resmi yapmış; şair ve sanatçı BLAKE de bu alanda özgün yapıtlar üretmiştir. 19.yy’da gelişen uzmanlaşma eğilimiyle işbölümü yapılmış; John Tenniel (1820–1914), Charles Samuel Keene (1823–91), Adolf Menzel (1815–1905) ve Gustave Dore (1832-83) gibi sanatçılar desenlerini agaç blok üstü- ne kurşunkalemle çizmiş, oyma ustaları da bu de¬senleri oymuşlardır.

Bu dönemde birçok kitap, dergi hatta gazete bu yöntemle resimlenmiştir. 1870 öncesinde fotoğraf, ağaç blok yüzeyine basılırken, 1880’lerde mekanik yöntemle (FOTOGRAVÜR) daha ucuz ve kusursuz baskılar elde edilince ağaç baskı gözden düşmüştür. Amerikalı Timothy Cole (1852–1931) ünlü tablolardan ürettiği baskılarla bu tekniğin son önemli ustası sayılır. 1920’lerde ağaç baskının yeniden canlandığı görülür. Birçok sanatçı Bewick’in yöntemini inceleyip kendi özgün baskılannı ya da kitap resimlerini bu yolla basmaya başlamıştır.